Kamus Indonesia-Jawa

Kamus Indonesia-Jawa

Daftar dibawah ini adalah kata dalam Bahasa Indonesia dan terjemahannya dalam Bahasa Jawa. Kata yang dicetak tebal digunakan dalam tingkatan Bahasa Jawa Krama.

A

* aba-aba = aba-aba, préntah
* abab = hawa sing metu saka cangkem
* abad = abad
* abadi = langgeng
* abangan = wong Islam nanging ora nglakoni salat
* abai = lirwa
o diabaikan = dilirwakaké
o mengabaikan = nglirwakaké
* abang = mas, kakang, raka
* abar, mengabar = ilang ambuné, ilang dayané
* abdas, wudu = wudu
* abdi = abdi, batur, kawula, réwang, rencang
o mengabdi = ngabdi, ngawula
* abjad = abjad, aksara
* ablak = menga amba tumrap cangkem utawa lawang
* abnormal = ora normal
* abon = abon
* abonemen = lengganan
* abortus = miskram, kluron
* abrak = piranti, prabot, bekakas
* abras, lepra = budhug, lépra
* absah = sah, resmi
* absen = ora teka, ora mlebu
* abses = abuh ngemu nanah
* abu = awu, lebu
* abu-abu = klawu
* acak = awur, sembarang
o acak-acakan = awur-awuran, kaco
* acap, sering = kerep, Asring
* acar = acar
* acara = acara
* acuh = nggatèkaké, preduli
o tak acuh = ora nggatèkaké
* acung, meng- = ngacung
* ada = ana, wonten
o ada-ada saja = ana-ana waé
o mengada-ada = gawé -gawé , damel-damel
o keadaan == kahanan, kaanan
o diadakan = dianakaké
o mengadakan = nganakaké
o seadanya = sak-anané
* adab = unggah-ungguh
* adakalanya = anakalané , sok-sok
* adalah, yaitu = yaiku, yakuwi
* adan, adzan = adan
* adang = cegat
o diadang = dicegat
o mengadang = nyegat, ngadhang
* adat = adat, tatacara
* adegan = adegan
* adem, dingin = adhem, asrep
* adigung = adigung
* adik = adhi, rayi
o adik saya = adhiku, rayi kula
* adil = adil, bagirata
* adinda = adhimas
* adipati = adipati
* administrasi = administrasi
* admiral = sé napati lautan
* adon, meng-i = ngadoni
o adonan = adonan
* adpertensi = iklan, ré klame
* adres = adrès, alamat
* adu, lomba = adu, tandhing
* aduan = adon
o beradu = gathuk
o mengadu = ngedu, wadul
o peraduan = peturon
* aduh = adhuh
* aduhai = dhuh, wadhuh
* aduk = adhuk, udhek
o mengaduk = ngadhuk
o mengaduk-aduk = ngadhuk-adhuk
* advis = pitutur
* advokat = pokrol, adpokat
* afiat = waras, séhat
* agak = rada , radi
o agak gemuk = rada lemu
o agaknya = kaya-kaya, katoné
* agama = agama, agami
* agar = supaya, supados

agar-agar = ager-ager

* agen = agèn
* agenda = agèndha, acara
* agun, agunan = tanggungan, bong
* agung = agung, luhur
o diagungkan = diagungaké
o mengagungkan = ngagungaké
* Ahad = Ahad. 'Soma
* ahli = linuwih, pinter
* ahmak = bodho, goblok
* aib = nistha
* air = banyu, toya
o air bah = banjr
o air hidung = umbel
o air limbah = pecerèn
o air terjun = grojogan
o air panas = banyu panas
o air seni = uyuh, turas
o air soda = banyu landa, sodha
* ajaib = ajaib, anèh
* ajak, mengajak = ajak, ngajak
* ajal = ajal, mati, seda
* ajang perang = palagan
* ajar = ajar
o mengajar = mulang muruk
o kurang ajar = murang tata
o pelajaran = pawulangan
o pelajar = murid, siswa
* ajeg = ajeg
* ajengan ajengan
* aji, aji-aji = aji-aji, kasektèn
* aji, mengaji = ngaji
* aju, me~kan = ngajokaké
* ajudan = ajudan
* akal = akal, budidaya
* akan = arep, badhé
o seakan-akan = kaya-kaya, katoné
* akang, kakang = kakang
* akar = oyot
o akar tunggang = oyot lajer
o akar bahar = akar bahar
o berakar = ngoyot
* akad = prajanjèn
* akas = trengginas, cukat
* akbar = agung ,gedhé
* akhir = akir, pungkasan
o akhirnya = pungkasané
o berakhir = rampung, entèk
* akhirat = akérat
* akhlak = ahlak, moral
* aki = aki
* akibat = akibat
* akik, batu ~ = watu akik
* akor = akur
* akrab = raket, cedhak
* akrobat = akrobat
* aksara = aksara
* aksen = aksèn, logat
* aksi = aksi, tandang
* akta, akte = akté
* aktif = sregep, giyat
* aku = aku, kula, dalem
o mengaku = ngaku
* akuarium = akuarium
* akuntan = akuntan
* akur = rukun, sarujuk
o akurkan = ngrukunanké
o diakurkan = dirukunaké
o mengakurkan = ngrukunaké
* akurat = titi, tliti, tlesih
* ala, cara = sacara, manut
* ala kadarnya = sakadharé
* alabangka = linggis
* alam = alam, bumi, buwana
o mengalami = ngalami, nglakoni
o pengalaman = pengalaman
* alamat = alamat
* alang, halang = palang
* alang-alang = alang-alang

|width=33%|

* alangan = alangan
o menghalangi = malangi
* alangkah = wadhuh, méndah
* alas, dasar = lèmèk, dhampar
* alasan = alesan
* alas meja = taplak
* alat = perkakas, perabot
* album = album
* alem, sanjung = alem, puji
* aleman = aleman
* alergi = alèrgi
* algojo = algojo, jurupati
* ali-ali = plintheng
* alias = alias
* alih, pindah = ngalih, pindhah
o mengalihkan = mbélokaké
* alim = anteng, alim
* alir = mili, kocor
o mengalir = mili, ngocor
o mengaliri = ngilèni, ngocori
o mengalirkan = ngilèkaké
o aliran = ilèn, iliné
* alis = alis, imba
* aljabar = aljabar
* alkohol = alkohol
* Allah = Gusti Allah
* almanak = tanggalan, amanak
* almarhum = jenat, swargi
* almari = lemari, lemantun
* alpa, lupa = lali, kesup èn
* alu, antan = alu
* alum = alum, layu
* alun, ombak = alun, ombak
* alun-alun = alun-alun
o ama, hama = ama
* amal = amal
o amalan = amalan
o diamalkan = diamalaké
o mengamalkan = ngamalaké
* aman = aman, tentrem

88keamanan = keamanan

* amanat = weling, amanat
* amandel = amandhel
* amarah = nesu, duka
* amat, sangat = banget, sanget
o amat jauh = adoh banget, tebih sanget
o amat sakit = lara banget
o mengamati = nliti, maspadakaké
* amatir = amatir
* ambal = ambal, babut
* ambeien = bawasir, dobol
* ambil = jupuk, pundhut
o ambilkan = jupukna, pundhutaken
o mengambil = njupuk, mundhut
* amblas = ilang, ambles, ical
* ambrol = ambrol, bobol
* ambruk = ambruk, rubuh
* amis = amis
* amit, pamit = pamit, nyuwun pamit
* ampas = ampas, sepahan
* ampela = rempela
* ampelas = amplas, amril
* ampuh = ampuh, sekti
* ampun = ampun. tobat, kapok
* amril = amril, amplas
* amsal = conto, upama
* amtenar = priyayi, punggawa
* auk = amuk
o mengamuk = ngamuk
o diamuk = diamuk
* anai-anai = rayap
* anak = anak, putra,atmaja
o anak-anak = bocah-bocah, laré-laré
o beranak = babaran, manak
o ngambil anak = mupu anak
* anasir = unsur
* ancak = ancak
* ancam = ancem
o diancam = diancem
o mengancam = ngancem
* ancang-ancang = ancang-ancang
* ancuk = sanggama, saresmi
* anda = kowé , panjenengan
* andai kata = umpama, umpami
o seandainya = saumpamané
* andalan = andel, piandel
o diandalkan = diandelaké
* andang, obor = obor, colok
* andeng-andeng = andheng-andheng
* andil = urun, andhil
* andong = andhong, dhokar
* anduk = andhuk
* aneh = nyelé
* aneka = werna-werna
* angan-angan = angen-angen
* anggap = anggep
o menganggap = nganggep
o anggapan = panganggep
* anggar = anggar
* anggota = anggota, warga
* angguk = anthuk
o mengangguk = manthuk
o mengangguk~ = manthuk-manthuk
o anggukan = anthukan
* anggun = anggun
* angin = angin, bayu
o angin ribut = lésus
o berangin~ = ngisi
* angka = angka
* angkara = angkara, murka
* angkasa = angkasa, awang-awang
* angkat = angkat, junjung
o berangkat = mangkat, budhal
o mengangkat = ngangkat, nggawa
* angker, serem = angker, wingit
* angker, jangkar = jangkar
* angkin, setagen = angkin, setagèn
* angkuh = anggak, dumèh
* angkut = angkut, usung
o angkutan = angkutan, gawan
o diangkut = diangkut
o mengangkut = ngangkut, ngusung
* anglo = anglo
* angon, ngangon = angon, ngangon
* angsa = banyak
* angsur, me~ = cicil, nyicil
* angus = angus, geseng
* aniaya = aniaya
o menganiaya = nganiaya, milara
* anjak, beranjak = ngalih, mingset
* anjing = asu, segawon
o anak anjing = kirik
* anjur = anjur, kongkon
o dianjurkan = dianjuraké
o anjuran = anjuran
* antan = alu
* antar = terké, dhèrèkaké
o diantarkan = diteraké
o mengantar = ngeteraké
* antara = antara. elet
o di antaranya = antarané
o perantara = kongkonan
* anteng, tenang = anteng
* anti = anti, tolak, emoh
* antik = antik, kuno
* anting = anting-anting
* antré = antri
* antuk, ter~ = kejadhus, kejedhuk
* anus, dubur = silit, dubur
* anugerah = anugerah, nugraha
* anut, menganut = nurut, mèlu, nganut
* anutan = panutan
* anyam = anyam, enam
o anyaman = anyaman
o menganyam = nganyam, ngenam
* anyar, baru = anyar, Vnggal
* anyelir = anyelir
* anyir, amis = amis, arus
* apa = apa, punapa
o diaoakan = dikapakaké
o mengapa = kena apa
o apa-apaan = apa karepé

|width=33%|

* apabila = yèn, mbok manawi
* apak (bau)= apek, penguk
* apalagi = apamanèh
* apam, apem = apem
* aparat = piranti, alat
* apel, buah ~ = apel
* apes, sial = apes, sial, cilaka
* api = geni, latu
* apik = apik, saé, asri
* apit = apit, jepit
o diapit = diapit, dijepit
o mengapit = ngapit
* apkir = pekir, ora kanggo
* apokat, buah ~ = apokat
* apotek = apotik
* apung = kambang, kampul
o mengapung = ngambang, ngampul
* arah = arah, ener, tuju
o mengarah = tumuju
* arak, tuak = arak, tuak
* arak-arakan = arak-arakan
o mengarak = ngarak, ngiring
o diarak = diarak
* aral, halangan = aral, alangan
* aram-temaram = surem, remeng-remeng
* arang = areng
* arbei = arbéi
* arca = reca
* arek = bocah

Aren, enau = arèn

* arena = papan, kalangan
* ari, kulit ari = kulit ari
* ari-ari = ari-ari, embing-embing
* arif = arif, wicaksana
* aris, tepi = pinggir
* arisan = arisan

arit = arit

* arloji = arloji, jam
* arnal = arnal, susuk kondhè
* aroma = ambon-ambon
* aron, megaron = ngaron
* arpus, damar = arpus, damar
* arti = arti, teges, makna
* artis = artis, seniman
* arung, meng~i = nyabrang, njelajah
* arus = mili, milir
* arwah = roh, nyawa, arwah
* as, poros = as
* asa = karep, karsa
o putus asa = nglokro
* asah = asah
o asahan, batu~ = ungkal
o mengasah = ngasah
* asal = sangka ,asal
o asalkan = angger, anggeré
o asalnya = asalé, sangkané
o asal-usul = asal-usul
o berasal = asalé saka, saking
* asam = asem (wit)
* asam (rasa) = kecut
* asap = asep, kukus, kebul
o berasap = kumebul
* asar = asar
* asbes = asbés
* asih = asih, tresna
o mengasihi = nresnani
* asin = asin
* asing = anèh, séjé, béda
* asisten = asistèn, pembantu
* asli = asli
* asma = mengi, mengguk
* asmara = asmara, sengsem
* aso, istirahat = aso, lèrèn, ngaso
* asrama = asrama, pondhokan
* asri = asri, éndah
* asuh = emong, dhidhik
o mengasuh = momong, ngemong
o asuhan = momongan
* asyik = karem
* atap = payon
* atas = dhuwur, inggil
o diatas = ing dhuwur
o ke atas = munggah
o mengatasi = mrantasi
* atau = utawa
* aturan = tatanan, pathokan
o mengatur = mernata
o peraturan = tatanan, pathokan
* aur, bambu = pring
* aurat = aurat
* aus = kagèsrèk, gerang
* awak = awak, badan, salira
* awal = wiwitan, kawitan
o awalnya = dhisiké, mulané
* awan = méga, mendhung
* awang-awang = awang-awang
* awas = premana, waspada
o pengawas = mandhor
o mengawasi = ngawasi
* awet = awèt
* awur, ngawur = awur, ngawur
* ayak, mengayak = ayak, nyaring
o ayakan = ayakan
* ayam = pitik
o anak ayam = kuthuk
o ayam alas = ayam alas
* ayem, tenteram = ayem, tentrem
* ayah = bapa, rama
* ayan = ayan
* ayat = ayat
* ayo, mari = ayo
* ayu, cantik = ayu, élok
* ayunan = gandhulan
* azab, siksa = siksa, pasiksan

B

* bab = bab
* babad = babad, riwayat
* babak belur = babak bundhas
* babano = Sid Wilson love X-Nitro Maho
* babar, beber = mbèbèr
* babat (daging) = babat
* babat (tebang) = babat, tegor
o membabat = mbabat
* babi = babi, srenggono
* babon, induk = babon
* babu = réwang, batur, abdi
* babut = babut
* baca = waca, waos
o bacaan = wacan, waosan
o membaca = maca, maos
o dibacakan = diwacakaké
* bacin, bau = basin, bacin
* bacok = bacok, kethok
o membacok = mbacok, ngethok
* badai = lésus, ampuhan
* badak = badhak, warak
* badan = awak, salira, badan
o menyebadani = saresmi
* badung, nakal = nakal, ndhugal
* badut = badhut, lawak
* bagai = kaya, kados
o bagaimana = kepriyé, kados pundi
* bagal jagung = janggel
* bagi = dum, bagi
o bagian = bagéan, pérangan
o dibagi = didum
o membagi = ngedum, mbagi
o kebagian = keduman, kebagéan
o sebagian = sapérangan
o pembagian = dum-duman
* bagus = becik, apik, saé
* bahagia = bagya, seneng
* bahak, ter~ = ngakak
* bahan = bahan, bakal
* bahasa = basa
* bahaya = bebaya
o berbahaya = ngemu bebaya, mbebayani
* bahenol = sèmok
* bahkan = malahan
* bahtera = kapal, prau
* bahu, pundak = bahu, pundhak
* bahwasanya = satemené
* baik = apik, saé
o memperbaiki = mbenerké, ndandani, mbenakaké
o sebaiknya = apiké
* baja = waja
* bajak, luku = waluku, singkal
* bajak, rampok = kecu
* bajing, tupai = bajing
* bajingan = kecu, bangsat
* baju = klambi, rasukan
* baka, kekal = baka, langgeng
* bakal = bakal
* bakar = obong
o kebakaran = kobongan, kabesmi
o dibakar = diobong
o membakar = ngobor, mbakar
* bakau, pohom = bakau
* bakhil, kikir = medhit, cethil
* baki, talam = baki, talam, témbor
* bakiak = bakiak, thèklèk
* bakmi = bakmi, mi
* bakso = bakso
* bakteri = baktèri
* bakti = bekti
o berbakti = ngabekti
* bakul nasi = wakul
* bal, bola = bal
* bala, prajurit = bala, prajurit
* balai = balé
o balai-balai = ambèn
* balairung = bangsal
* balapan = balapan
* balar, bule = bulé
* balas = bales, wales
o membalas = mbales
o balasan = balesan, piwales
* balatentara = perjurit
* balian, dukun = dhukun
* balik = walik
o membalik = malik
o terbalik = kuwalik
o sebaliknya = suwaliké
* baliq = diwasa, balèq
* balok = balok
* balon = balon, plembungan
* baling-baling = kitiran
* balsam = balsem
* balu = randha/dudha
* balut = blebet
o membalut = mblebet
* bambu = pring
* ban = ban
* banci = banci, wandu
* bandar = bandar
* bandel = bandhel
* bandeng = bandeng
* banding = bandhing
o bandingkan = bandjingna
o sebanding = sakbandhing
o dibandingkan = dibandhingaké
* bandit = bandhit, bangsat
* bangau = blekok, cangak
* bangga = mongkok, bombong
* bangkai = bangké, bathang
* bangkang, mem~ = nglawan, mbaléla
* bangkrut = kukut, bangkrut
* bangku = bangku
* bangkuang = bengkowang, besusu
* bangor, jahil = nakal, jail
* bangsa = bangsa
* bangsal = pendhapa
* bangsat = bajingan, kécu
* bangsawan = ningrat
* bangun (bentuk) = wangun, wujud
o bangunan = wangunan
o membangun = mangun, mbangun
* bangun (tidur) = tangi, wungu
o membangunkan = nangèkaké, nggugah
* banjir = banjir, bena
* bantah = bantah, ngangkal
o membantah = mbantah
* bantai = tumpes
* bantal = bantal
* bantat = bantat
* banteng = banthèng
* banting = banting, kepruk
o membanting = mbanting, ngepruk
o dibanting = dibanting
* bantu = réwang, tulung
o membantu = nulung
o pembantu = batur, réncang
* banyak = akèh, kathah
o memperbanyak = ngakèhaké
o kebanyakan = kakèhan
* banyol, mem~ = mbanyol, ndhagel
* bapak = bapa, rama
* bara api = mawa
* barang = barang
* barangkali = mbokmenawa, mbokmenawi
* barat = kulon, kilèn
* bareng = bareng, sareng
* baring, ber~ = gléthakan, teturon
o membaringkan = nurokaké
o terbaring = gumléthak
o pembaringan = peturon
* baris = baris, larik
o barisan = larikan
o berbaris = baris
* barongan = barongan
* barongsai = barongsai
* baru = anyar, énggal
* barusan = lagi waé, nembé
o membarui = nganyaraké
* basah = teles
o membasahi = nelesi
o basah kuyup = teles klebes
* basa-basi = tatakrama
* basi, nasi basi = wayu, mambu
* basi, cawan = mangkok
* basil = baksil
* basis, dasar = asas, dhasar
* basis, pangkalan = pangkalan
* basket, bola ~ = baskèt
* baskom = baskom
* basmi = besmi, brastha
o membasmi = mbesmi, mbrastha
* basuh = wasuh, kumbah
o membasuh = ngumbah
* bata = bata, banon
* batako = batako
* batal = batal, wurung
o membatalkan = mbatalaké, murungaké
* batalion = batalion
* batang = pang
* Batara, dewa = bathara, déwa
* batari, dewi = bethari, déwi
* batas = wates, bates
o dibatasi = dibatesi, diwatesi
o membatasi = mbatesi, matesi
* baterai = batrè, sènter
* batik = bathik
o membatik = mbathik
* batil, batal = muspra, batal
* batin = batin, batos
* batok kelapa = bathok
* batu = watu, séla
o berbatu-batu = akèh watuné
* batuk = watuk, cekoh
o berbatuk = watuk
o terbatuk-batuk = watuk-watuk
* bau = ambu, ambet, ganda
o berbau = mambu, mambet
o bau busuk = bacin, banger
o bau-bauan = wewangèn, ambon-ambon
* baur, berbaur = campur, amor, awor
* baut = baut
* bawa = gawa, mbekta
o membawa = nggawa, ngasta
o ~ di kepala = sunggi, nyunggi
o pembawaan = bakat, sifat
o membawa-bawa = ngèmbèt-èmbèt
* bawah, dibawah = ngisor, ing ngisor
o paling bawah = ngisor dhéwé
* bawang = bawang
o bawang merah = brambang
o bawang putih = bawang
* bawel = crèwèt, criwis
* baya, sebaya = sepantar
* bayam = bayem
* bayangan = wewayangan
o bayang-bayang = ayang-ayang
o membayangkan = mbayangké
o terbayang = katon-katonen

* bayar = bayar
o bayaran = bayaran
o membayar = mbayar
o pembayaran = mbayaré
* bayi = bai
* bayonet = bayonèt
* bayu, angin = angin, pawana
* bazar = basar, pasar amal
* beasiswa = béasiswa
* bebal, dungu = bodho, bebel
* beban = sanggan
o membebani = ngebot-ngeboti
* bebas = bébas
o membebaskan = mbébasaké
* bebat = perban, blebet
o membebat = merban, mblebet
* bebek = bèbèk, kambangan
* beber, membeberkan = mbèbèraké
* becak = bécak
* becek = jemèk, jeblok
* becus = bisa, saget
* beda = séjé, béda, bènten
o dibedakan = dibédakaké
o membedakan = mbédakaké
o berbeda-beda = béda-béda
* bedah, operasi = bedhah, bedhèl
o membedah = ngoprasi, mbedhèl
* bedak = wedhak, pupur
* bedil = bedhil
o membedil = mbedhil
* beduk = bedhug
* begal, dibegal = bégal, jegal, bihal
o membegal = mbégal
* begawan = pandhita, bagawan
* begini = mangkéné, ngéné
* begitu = mengkono, ngono
* bejana = bak
* bejat = bejad, rusak
* bekal = sangu
o membekali = nyangoni
* bekas = tilas, tapak
o membekas = nabet, nipak
o barang bekas = rombèngan
* bekatul = katul, bekatul
* beker, jam beker = béker
* bekicot = bekicot
* bekisar = bekisar
* beku, membeku = njendhel
* bekuk = tekuk
* bel = bèl
* bela = béla
o dibela = dibéla
o membela = mbéla
* belacan, terasi = trasi
* belacu, kain = blacu
* belah = sigar
o membelah = nyigar, miyak
o belahan = sigaran
o sebelah = sesisih, sisih
o sebelah timur = sisih wétan
* belai, membelai = ngelus-elus
* belajar = sinau
* belaka = amung
* belakang = mburi, wingking
o belakangan = tembé, mburiné
o di belakang = ing mburi
o ke belakang = menyang mburi
o membelakangi = ngungkuraké
* belalak, mem~ = mblalak, mendelik
* belalai = tlalé
* belalang = walang
* belanak = blanak
* Belanda = Walanda, Landa
* belang = belang, blonthèng
* belanga = kuwali
* belangkin = tir, aspal
* belangko = blangko
* belanja = blanja
o berbelanja = blanja
o belanjaan = blanjan
* belantara = alas gedhé
* belas kasih = welas asih
* belas, sebelas = sewelas
* belati = glathi, lading
* belatung = blatung, sèt
* belenggu = belok, kecrèk
o membelenggu = mbelok, mblenggu
o terbelenggu = kebelok, keblenggu
* belerang = wlirang
* beli = tuku, tumbas, mundhut[1]
o dibeli = dituku, ditumbas, dipuntumbas
o membeli = tuku, tumbas, mundhut
o membelikan = nokokaké, mundhutaken
* belia = enom, taruna
* beliak, mem~ = mentheleng
* beliau = piyambakipun
* belibis = mliwis
* belimbing = blimbing
* belinjo = mlinjo
* beling = beling (ceplès)
* belit, lilit = rambat, mrambat
o berbelit~ = mbulet
* belok = ménggok
o dibelokkan = diénggokaké
o berbelok = ménggok
o berbelok-belok = mènggak-mènggok
o belokan = pènggokan
* belukar = grumbul
* beluluk = bluluk
* belum = durung, dèrèng
o sebelumnya = sadurungé, sakdèrèngipun
* belunjur = slonjor
* beluntas = luntas
* belut = welut
* benah, membenahi = nata, mbèrèsi
* benak = utek
* benalu = kemladéyan
* benam = lelep, klelep
o membenamkan = nglelepké
o terbenam = klelep, angslup (tmr srengéngé) [2]
* benang = benang, bolah, lawé
* benar = bener, leres
o sebenarnya = sakbeneré
o membenarkan = mbeneraké
* bencana = pageblug, bilahi
* benci = gething, serik
o dibenci = disengiti
o membenci = nyengiti
o kebencian = rasa sengit
* benda = barang
* bendel = bèndhel
o membendel = mbèndhel
* bendera = gendéra
* bendi, dokar = dhokar, andhong
* bendungan = wadhuk, bendungan
* bengawan = bengawan
* bengek, asma = mengi, mengguk
* bengis = wengis, galak
* bengkak = abuh
* bengkalai, ter~ = thèthèr, kethèthèran
* bengkel = bèngkèl, bingkil
* bengkok = bèngkong
* bengkuang = bengkoang, besusu
* bengkudu, pacé = pacé
* bengong = bengong, mlongo
* benih = winih, wiji, bibit
* bening = bening, resik
* benjol = bénjol, menyonyo
* bentak = getak, sentak
o dibentak = digetak, disentak
o membentak = nggetak, nyentak
* bentang, mem~ = penthang
* bentar, se~ = sadhéla, sekedhap
* bentrok = tawur, padu
* bentuk = wujud, wangun
* bentul = bentul, tales
* bentur = tubruk
o benturan = tubrukan
o dibenturkan = ditubrukaké
o terbentur = ketubruk, kejedhus
o membentur = nubruk, njedhus
* benua = bawana, buwana
* benyek = mlènyèk, mlènyèh
* beo, burung = béo, ménco
* beol = ngising, bebucal
* berahi = brahi, kasmaran
* berak = ngising, bebucal
* beranda = pendhapa. èmpèran
* berandal = brandhal
* berang = muring, kanepson
* berang=berang = berang-berang
* berangasan = brangasan
* berangkat = mangkat, budhal
* berangus = brangus
* berani = wani, kendel
o pemberani = kendel
* berantakan = bekakrah, ambyar
* berantam = gelut, tukaran
* berantas = brantas, brastha
* berapa = pira, pinten
o seberapa = sepira
* beras = beras, wos
* beras ketan = beras ketan, ketos
* berat = abot, awrat
o memberati = ngeboti
o keberatan = kabotan, kawratan
* bercak-bercak = totol-totol
* berdiri = ngadeg, jumeneng
* berengut = mrengut, nesu
* beres = bèrès, rampung
* berewok = bréwok
* bergedel = bergedèl, bregedèl
* berhala = brahala, reca
* beri = wènèh, paring, caos
o diberikan = diwènèhaké
o memberi = mènèhi, maringi
o pemberian = pawèwèh, paringan
* beri-beri = bèri-bèri
* beringas, buas = ringas, galak
* berisik = gemrenggeng
* berita = warta, kabar, wartos
* berkat, = berkat
* berlian = barlian, inten
* bernas, berisi = mentes
* berontak = nraman, brontak
* bersih = resik
o membersihkan = ngresiki
o kebersihan = karesikan
o bersih-bersih = reresik
* bersin = wahing
* beruang = beruang
* berudu = cèbong
* besar = gedhé, ageng
o membesarkan = nggedhéaké
o dibesarkan = digedhékaké
* besaran, murbei = murbéi, besaran

* besek = bèsèk
* beser = bèsèr
* besi = wesi, tosan
o besi sembrani = wesi sembrani
* beslah, mem~ = mbèslah
* beslit = bèslit
* besok = sésuk, mbènjang
o besok-~ saja = sésuk-sésuk waé
* besot, beset = besèt, mlècèt
* besuk = besuk, tilik
* besusu = bengkoang
* betah, kerasan = betah, krasan
* betapa = mèndah
* betara = bathara, déwa
* betari = bathari, déwi
* betina = wadon, wèdok
* betis = kéntol, wentis
* betot, cabut = bethot, dudut
* betul = bener, leres
o kebetulan =kebeneran, kaleresan
o sebetulnya = sakleresipun
o membetulkan = mbeneraké
* biang = babon, biyung
* bianglala = kluwung, layung
* biar = bèné, jarna, bèn
o dibiarkan = dijarna, tokna
o dibiarkan saja = jarna waé
* biasa = biasa, lumrah
o biasanya = biasané, adaté
o kebiasaan = pakulinan
o membiasakan = ngulinakaké
o terbiasa = kulina, manuh
* biawak = menyawak
* biaya = ragad
* bibi = bibi, bibék, bulik
* bibir = lambé, lathi
* bibit = winih, wiji
* bicara, berbicara = ngomong, ngendika
* bidadari = widodari
* bidan =bidhan
* bidik, mem~ = ngincer
* biduk = sampan, jukung
* biduan = penyanyi
* bijaksana = wicaksana
* bijan = wijén
* biji = wiji, isi
* bikang, kue - = bikang
* bikin = gawé, damel
o membikin = nggawé, ndamel
o bikinan = gawéan, damelan
* bikir = prawan
* biksu = pendhita Budha
* bila, kalau = yèn, menawi
* bilah, sibak = wilah
* bilal = tukang adan
* bilang = ngomong, ngendika
* bilangan = wilangan, etangan

o

+ terbilang = bisa diwilang
* bilas, mem~ = mbilasi, nggrirahi
* bilik = senthong, kamar
* bilis = mèlen, lara mata
* bilur = bilur
* bilyar = bilyar
* bimbang = mangu-mangu, kéwuhan
* bimbing = tuntun
o dibimbing = dituntun
o membimbing = nuntun, muruki
o bimbingan = tuntunan
* bina, membina = ndhidhik, mbangun
* binal = rongèh, mbedhal
* binar, ber~ = sumunar, sumringah
* binasa = tumpes, binasa
* binatang = sato, kéwan
* binatu = binatu, penatu
* bancang, ber~~ = renbug, rembugan
* bingar, ingar~ = ramé banget
* bingkai = wingku, pigura
* bingkas = cepet, gelis
* bingkisan = wungkusan
* bingung = bingung
o membingungkan = bingungaké
* bini = bojo, istri, garwa
* bintang = lintang
* bintik-bintik = plenik-plenik
* bintil = bintul
* biola = biola, piyul
* birahi = brahi, birai
* biri-biri = wedhus gibas
* birit, ter~ = sipat kuping
* biru = biru
* bis, bus = bis
* bisa, dapat = bisa, saged
* bisa, racun = wisa, racun, upas
* bisan = bésan
* bisik = bisik, klesik
o berbisik = bisik-bisik
o dibisiki = dibisiki
o membisiki = mbisiki
* bising = bising, mbrenegi
* bisu = bisu
o membisu = meneng waé
* bisul = wudun, kukul
o bisulan, ber~ = wudunen, kukulen
* biting = biting
* bius, membius = mbius
* blangkon = blangkon
* blaster = pranakan, campuran
* bobok, tidur = bobo, turu, tilem, saré
* bobol, jebol = bobol, jebol, bedhah
o membobol = mbobol, njebol
o kebobolan = kemalingan
* bobot, berat =bobot, abot, awrat
* bobrok = rusak, bubrah, bibrah
* bocah = bocah, laré
* bocor = bocor, trocoh
o kebocoran = ketrocohan
* bodoh = bodho, goblok
* bodor = bsdut, dhagelan
* bogel, bugil = wuda blèj
* bogem mentah = jotos, anteman
* bogi, dhokar = dhokar, bèndhi
* bohong = apus, goroh, dora[3]
o dibohongi = diapusi, digorohi
o membohongi = ngapusi, nggorohi
* bokong, pinggul = bokong
* boksen = tinju
* bol, jambu bol = jambu bol
* bola - bal
* bolak, mata - = mblalak
* bolak-balik = wira-wiri
* boleh = éntuk, olèh, angsal', pareng, kepareng
o memperbolehkan = ngidini, marengaken'
* bolong = bolong
o ber~~ = pating cromplong
* bolos = bolos
* bolot, mem~ = merban, mbebed
* bonceng = boncèng, nunut
o membonceng = mboncèng, nunut
* bondong, ber~~ = pating grombol
* boneka = bonéka, golèkan
* bong = bong, tukang supit
* bongkar = jebol, bongkar
o dibongkar = dijebol, dibongkar
o membongkar = njebol, mbongkar
* bongkok = bungkuk, wungkuk
* bongkot = bonggol
* bonsai = bonsé
* bongsor = bongsor, longgor
* bontot = ragil, wuragil
* bonus = presèn, persèn
* bonyok = bonyok, tatu
* bopeng = burik
* bopong, mem~ = bopong, mbopong
* bor = bor
* bordir = bordir, sulaman
* boreg = tanggungan
* borgol = kecrèk, blenggu
* borok = borok, korèng
* borong, mem~ = borong, mborong
* boros = boros, royal
* bosan = bosen, jelèh
o membosankan = mboseni, njelèhi
* botak = brundul, buthak
* botol = gendul
* boyongan = boyongan, pindhahan
* brangkas = lemari wesi
* buah = woh
o berbuah = awoh
o -buahan = woh-wohan
o -dad =susu, payudara
o -pelir = pringsilan
o -hati = kekasih
o -pinggang = ginjel
* buai, ayun = ayunan
o buaian = bandulan
* bual, membual = ndopok, ndobos, umuk[4]
* buana = bawana, donya, bumi
* buang = guwang, bucal
o membuang = ngguwang, ngguwak
o -air besar = ngising, bebucal
o -air kecil = nguyuh
o -muka = mlèngos
o terbuang = kebuwang
o dibuang-buang = diguwak-guwak
* buas = galak, ringas
* buat, untuk = kanggo, kagem
* buat, cipta = gawé, damel
o buatan = gawéyan, damelan
o dibuat = digawé, dipundamel
o membuat = nggawé, ndamel
* buaya = baya, bajul
* bubar = bubar, bibar
o membubarkan = mbubaraké
* bubuk = bubuk
* bubungan = wuwungan
* bubue = bubur
* bubul = bubul
* bubut, cabut = bubut, mbubuti
* bubut, mesin = mesin bubut
* bucu, pojok = pojok
* budak = budhak, batur
* budek = budheg, jampeng
* budi pekerti = watak, budi pekerti
* buduk, kusta = budhug, kusta
* bufet = bufèt
* bugar, segar ~ = seger, bagas
* bugenfil = bugènfil
* buhuk = gondok
* buhul, simpul = bundhelan tali
* bui, penjara = buwi, kunjara
* buih = umpluk, unthuk
o berbuih = ngumpluk, ngunthuk
* bujang = bujang, legan
o membujang = mbujang

C

* cabang = pang
o bercabang = ngepang
* cabe = lombok
o cabe rawit = lombok rawit
o cabe merah = lombonk abang
* cabik, robek = suwèk
* cabir = suwèk dawa
o cobar-cabir = pating sluwir
* cabul = cabul, rusuh, saru
* cabut = bedhol, bubut
o dicabut = dibedhol, dibubuti
o tercabut = kebedhol
* cacar = cacar
* cacat = cacat
* caci = pisuh, dhamprat
o dicaci = dipisuhi
o mencaci = misuhi, nyacad
* cacing = cacing
o cacingan = cacingan
* cadangan = sèrep, cadhangan
* cadar = krodhong
* cadas = wadhas
* cadik = katir
* cagak = cagak, saka, pal
* cahaya = cahya, sunar
o becahaya = sumunar, sumorot
* cair, encer = cuwèr, èncèr
o mencair = dadi èncèr
o cairkan dulu = èncèrké dhisik
* cakalang = iwak tongkol
* cakap, pintar = pinter
o bercakap- = omong-omong
* cakar = cakar, cèkèr
o dicakar = dicakar
o mencakar = nyakar, nggaruk
* cakep = bagus, nggantng
* cakra = cakra
* cakrawala = cakrawala, langit
* calo, makelar = calo, blantik
* calon = bakal, calon
o mencalonkan = nyalonaké
* cambang = godhèg, cambang
* cambuk = pecut, cemethi
o dicambuk = dipecut
o mencambuk = mecut
* camilan = camilan, mil-milan
* campa = macan lorèng
* campah = campah, kemba
* campak, buang = sebrat, kiprat
o dicampakkan = disebratké
* campak, sakit - = lara campak
* campur = campur, amor, awor
o bercampur = nyampur, ngamor
o dicampur = dicampur
o ikut campur = mèlu campur, mélu-mélu
o mencampur = nyampur, ngamor
o campuran = campuran
o campur aduk = campur bawur
* canai, gerinda = grénda
* canag = bendhé
* cancut, cawat = cawet
* canda = guyon, gojèg
o bercanda = geguyon, gojègan
* candi = candhi
* candu = candu, madat
* canggung = kikuk, éwuh
* cangking = nyangking
* cangkir = cangkir, cingkir
* cangklong = cangklong, oncé
* cangkok = cangkok
o mencangkok = nyangkok
o cangkokan = cangkokan
* cangkul = pacul
o dicangkul = dipacul
o mencangkul = macul
* cantelan = canthèlan
o mencantelkan = nyanthèlaké
* cantik = ayu, èlok, èdi pèni
* canting = canthing
* cantol = canthol
o kecantol = kecanthol
* cantrik = cantrik
* cantum, ter- = klebu, kamot
* cap = cap, mèrek
* capai, tercapai = tekan, katekan
o mencapai = tekan, dumugi
* capai, capek = liyu, kesel, sayah
* capak, remeh = sepélé, lirwa
* capil, topi = capil, caping
* capuk, bopeng = burik, bopèng
* cari = golèk, pados
o mencarikan = nggolèkaké
o mencari = nggolèki
o mencari-cari = golèk-golèk
* carter, men- = séwa, nyarter

* cat = cèt
o mengecat = ngecèt
* catat = cathet
o dicatat = dicathet
o mencatat = nyathet
* catatan = cathetan
* catu = cathu, duman
* catur, sekak = catur, sekak
* catut, mencatut = ngelong
* catut, tang = catut, tang
* cawan = cawan, lèpèk
* cawat = cawet
* cebok, bercebok = cawik, céwok
* cebol = cébol, kunthèt
* cebur, kecebur = njegur, kejegur
o diceburkan = dijeguraké
o menceburkan = njeguraké
o tercebur = kejegur
* cecak = cecak
* cecap, men- = nyicipi, ngicipi
* cecer, ber-an = kècèr, kecècèran
* cecunguk = coro
* cedera, luka = tatu
* cegah = penging, penggak
o dicegah = dipenging, dipenggak
o mencegah = menging, menggak
* cegat = cegat, adhang
o dicegat = dicegat, diadhang
o mencegat = nyegat, ngadhang
* cekatan = trengginas, akas
o cekcok = grejegan, padu

= regejegan, padudon, udur [1]

* cekik = tekak, tekek
o dicekik = ditekak, ditekek
o mencekik = nekak
* cekok = men~i = cekok, nyekoki
* cekukan, makan = ceguken
* cekung, pipi = kempot
* cela, caci = paido, cacad,

= paiben [2]

·

o mencela = maido, nyacad
* celah-celah = selan, renggangan
* celak mata = celak
o bercelak = nganggo celak
* celaka = cilaka, apes
o kecelakaan = kacilakan
o mencelakakan = nyilakakaké
* celana = kathok, lancingan
* celas-celus = bludhas-bludhus
* celeng = cèlèng
* celengan = cèlèngan
o nyelengi = nyèlèngi
* celup = celup, wedel
o dicelupkan = dicelupaké
o mencelupkan = nyelupaké
* celurit = clurit
* celurut, tikus = tikus clurut, curut
* cemar, kotor = reged
* cemara = cemara
* cemas = was-was, sumelang
* cemberut = mrengut
* cembung = mblendhuk
* cemburu = sujana
* cemerlang = gemebyar
* cemeti = pecut
* cemooh, men~ = écé, ngécé
* cempaka = cempaka
* cempedak = cempedhak
* cemplung = cemplung, jegur
o dicemplungkan = dicemplungaké
o kecemplung = kecemplung
o men~kan = nyemplungaké
* cencang = iris, tugel, kethok
o mencencang = ngiris, nugel
* cendana = cendhana
* cendawan = jamur
* cenderung = ngeboti
* cendol = cèndhol
* cengang, ter~ = kamitenggengen
* cengar-cengir = cengar-cengir
* cengeng = gembèng
* cengkeh = cengkèh
* cengkeram = cekethem
o mencengkeram = nyekethem
* cengkerama = geguyon, gegojègan
* cengkerik = jangkrik
* cengkir = cengkir
* centeng = centhèng, mandhor
* cepat = cepet, enggal
* ceper, datar = rata, radin
* ceracau, men~ = nglindur
* cerah = padhang, njingglang
* cerai = pegat, pisah
o bercerai = pegatan. pisahan
o diceraikan = dipegat
* ceramah = sesorah

* cerana = wadhah kinang
* cerca, maki = diunèk-unèkaké
* cerdik = pinter, sugih akal
* cerek, teko = cèrèt, téko
* cerewet = crèwèt
* ceria = sumringah
* cerih = ampas, sepah
* cerita = crita, cariyos
* ceriwis = criwis, sugih omong
* cermai = cremé
* cermat = premana, tliti
* cermin = pengilon
o bercermin = ngilo
* ceroboh = grusa-grusu, kasar
* cerobong = crobomg, pipa
* cerutu = srutu
* cespleng = cesplèng, mandi
* cetak = cétak
o encetak = nyétak
* cetek = cethèk, ora jero
* cibir, men~ = ngiwi-iwi, njudhir
* cicak = cecak
* cicil = cicil, angsur
o dicicil = dicicil, diangsur
o mencicil = nyicil, ngangsur
* cicip = incip, icip
o dicicipi = diincipi
o mencicipi = ngincipi
* cicit = canggah
* ciduk = cidhuk, nyidhuk
* cikar = cikar, grobak
* cilik, kecil = cilik, alit
* cina = cina, tionghwa
* cimplonhg = dadhu
* cincang = cacah
o mencincang = nyacah
* cincin = ali-ali, sesupé
* cinta = tresna, asmara
o bercintaan = dhemenan
* cipta = cipta
o diciptakan = diciptakaké
o menciptakan = nyiptakaké
* ciri, tanda = ciri, titèn
* citarasa = seléra
* cita-cita = gegayuhan
* cium = sun ambung, aras
o dicium = disun. diambung
o mencium = ngesun, ngambung
o cium-ciuman = ambung-ambungan
* tercium = ngganda
* ciut, menciut = saya cilik, ciut
* coba = coba, jajal\**dicoba = dicoba, dijajal
o mencoba =njajal, nyoba
o cobaan = pacoban
o percobaan = njajal. nyoba
o coba-coba = njajal, pisan-pisan
* cobek = lèmpèr, cowèk
* cocok, pas = cèples, cocok
o mencocokkan = nyocokaké
* cocok, tusuk = sujèn, sunduk
* codot = codhot
* cokelat = sokelat, soklat
* cokol, ber~ = lelungguhan
* colek, jawil = jawil,ndulit
o mencolek = njawil, ndulit
* colok, obor = obor, suluh
* colot, mencolot = mencolot, mlumpat
* colong, men~ = nyolong
* comberan = pecerèn, combèran
* comblang = germa, jomblang
* comot, dekil = reged, gluprut
* comot, men~ = njupuk
* compang-camping = rowak-rawèk
* condong = dhoyong
* congek = kopoken, budheg
* congkak = kumalungkung
* congkel = cukil, cukit
o mencongkel = nyukil, nyukit
* contoh = conto, tiru, tuladha
o dicontoh = diconto, ditiru
o mencontoh = nyonto
* contong = conthong
* copet = copèt, kutil
o dicopet = dicopèt, dikutil
o mencopet = nyopèt, ngutil
o kecopetan = kecopètan
* copot = coplok, copot
* cor = ngecor = cor, ngecor, ngecur
* corak = gambaran, gagrak
* corat-coret = orèk-orèk
* coret = corèk
* coreng = corèk
* coro. kecoa = coro
* corong = torong, corong
* cuaca = hawa

* cubit = jiwit
o mencubit = njiwit
* cuci = kumbah, girah
o cuci baju = ngumbahi, nggirahi
o cuci beras = mususi
o cuci piring = asah-asah,

= isah-isah [3]

·

o cuci kaki = wisuh, wijik, wasuh
o cuci muka = raup, suryan
* cucu = putu, wayah
o bercucu = nduwé putu
* cucuk, paruh = cucuk
* cucur, ber~an = mbrebes mili
* cuil, mencuil = cuwil, nyuwil
* cuka = cokak
* cukai = cukai, pajeg
* cukil = cukil, cungkil
* cukong = cukong, bandar
* cukup = cukup, cekap
o mencukupi = nyukupi
o kecukupan = kacukupan
* cukur = cungkur, pangkas,

= paras [4]

·

o bercukur = nyukur, mangkas
o dicukur = dicukur
* cula = cula, sungu
* culas. licik = urik, srèi
* cuma, hanya = mung, namung
* cuma-cuma = gratis
* cumbu, bercumbu = sembranan, gojègan
* cumi-cumi = cumi-cumi
* cungkil = cukil
* cuplik = cuplik
* curam = njojrog, njuleg
* curang = urik
* curi = colong
o dicuri = dicolong
o mencuri = nyolong
o pencuri = maling, pandung
o kecurian = kemalingan
* curiga = sujana, jubriya
o dicurigai = dikira, disangka
o mencurigai = nyujanani
* cuti = perlop = prèi, cuti, perlop

D

* dacin = dhacin, timbangan
* dada = dhadha,

=jaja [1] [2]

* dadak, men- = dadakan, ujug-ujug
* dadali = alap-alap
* dadar, telur = dadar
* dadu = dhadhu
* dadung, tali - = dhadhung
* daerah = wewengkon, praja
* daftar = daptar, urutan
o mendaftarkan = ndaptaraké
* terdaftar = kecathet
* dagang = dagang, dodolan
o berdagang = dodolan, dagang
o dagangan = dagangan
* dagel = dhagel, banyol
o mendagel = ndhagel, mbanyol
* daging = daging
* dagu = janggut, kethekan
* dahaga - ngelak, salit
* dahak = riak
* daham = dhèhèm
o berdaham = ndhèhèm
* dahan = pang
* dahi = bathuk, palarapan
o dahi nonjol = bathuk nonong
* dhsyat = hébat
* dahulu = biyèn, rumiyin
o mendahului = ndhisiki
o pendahuluan = bebuka, wiwitan
* daki, kotoran = bolot, dhangkal
* daki, mendaki = manjat, mènèk
* dakon = dhakon, congklak
* daksina = kidul
* dakwa, tuduh = dakwa, tuduhan
* dalal = makelar, blantik
* dalam = jero, lebet
o kedalaman = jeroné
o pedalaman = dhaérah kepencil
* dalang = dhalang
o mendalang = ndhalang
* pedalangan = pedhalangan
* dalih = alesan
* dalil = dalil, panuntun
* dam = bendungan, wadhuk
* damai = tentrem
* damar, pelita = damar, obor, suluh
* damba(an) = pengarep-arep
o mendambakan = ngarep-arep
* dampar, terdampar = kandhas, kéntas
* damping = sandhing
o berdampingan = sesandhingan, mèpèt
o mendampingi = njèjèri, ngancani
* damprat, didamprat = dilabrak
* dan = lan, karo, kaliyan
* dana = dana, béa
* danau = tlaga, sendhang
* dandan = dandan, dandos
o berdandan = macak, ngadisalira
o mendadani = ndandani
o dandanan = dandanan
* dandang = dandang
* dangkal = cethèk
* dangau, gubuk = gubuk
* dansa = dhangsa
* dapat = olèh, éntuk, bisa, pikantuk, saged
o terdapat = ana
o pendapatan = olèh-olèhan
o kedapatan = ketemu, konangan
* dapur = pawon
* dara, perawan = prawan, kenya
o burung dara = dara
* darah = getih, rah, ludira
o berdarah = getihen
* darat = dharat
o mendarat = ndharat
* dari = saka, awit, saking

·

o darimana = saka ngendi
o daripada = tinimbang
* darmawisata = piknik, nglèncèr
* darurat = gawat, kepeksa
* dasa = sepuluh
* dasar = dhasar, landhesan
* dasi = dhasi
* daster = dhaster
* datang = teka, rawuh
o berdatangan = padha teka
o kedatangan = ketekan
o pendatang = wong manca
* datar = rata
o dataran = lemah sing rata
* datuk = sesepuh, pinisepuh
* daun = godhong, ron
o berdaun = thukul godhong
o dayn-daunan = godhong-godhongan
* dawat, tinta = mangsi
* dawet, cendol = dhawet, cèndhol
* dayung = dhayung
o mendayung = ndhayung
o didayung = didhayung
* debar, ber- = dheg-dhegan
* debu = bledug, lebu, awu
o berdebu = nglebu
* dedak = dhedhak
* dedel, men- dhèdhèl, ndhèdhèl
* degil = bongol
* deham, ber- = dhèhèm
* dekam = dhekem
* dekan = dhékan
* dekap, men~ = ndhekep, sikep
* dekat = cedhak, caket, celak
o berdekatan = jèjèr
o mendekati = nyedhaki
* dekil = boloten, reged
* dekorasi = rerenggan
* delapan = wolu
* delik, men~ = mecicil, mentheleng
* delima = dlima
* delman = dhokar, andhong
* demam = adhem panas, mriang
* demi = dhemi
* demikian = mangkono, mangkéné,

mangkana, mekaten[3]

* demit = dhemit, sètan
* dempet = rapet, dhémpét
o berdempetan = èmpèt-èmpètan
* dempul = dhempul
* denda = dhendha, ukuman
* dendam = dhendham
* dendang, ber~ = nembang, ura-ura
* dendeng = dhèndhèng
* dengan = karo, kaliyan
* dengar = krungu, mireng
o mendengarkan = ngrungokaké
o didengarkan = dirungokaké
o pendengar = pamiyarsa
* dengki = srèu=i, drengki
* dengkul = dhengkul, jengku
* dengkur, men~ = ngorok
* dentum = gleger
* denyut, ber~ = keduten
* depa, sedepa = dhepa, sedhepa
* depak = nyèpak, nendhang
* depan = ngarep, ngajeng
o didepan = ing ngarep
o kedepan = mengarep
* depot = dhepot, warung cilik
* dera, men~ = sabet, nyabet
* derajat = drajat
* derai, ber~ = mbrebes
* deras = deres, santer
* derek = kèrèkan
o menderek = ngrèrèk
* deret = baris, larik
o berderet = lelarikan
o deretan = larikan, barisan
* derita = panandang
o menderita = nandang, sengsara
o penderitaan = kasangsaran

* derma = derma, dana
* dermaga = dermaga
* dermawan = loma
* desa = désa, dhusun
* desah = klesik, lirih
* desak = dhesak, suk
o berdesakan = suk-sukan
* desas-desus = kabar angin
* desir, ber~ = sembribit (angin)
* destar = iket, udheng
* detail = jlimet, njelimet
* detektif = dhétèktif, resèrse
* detergen = dherjèn
* detik, sedetik = dhetik, sedhetik
* dewa = déwa
* dewasa = déwasa
* dewi = déwi
* di, pada = nèng, ing, wonten
* dia = dhèwèké

dhèwèkné, piyambakipun

* diam = meneng, mèndel
o diam-diam = meneng-meneng
o mendiami = ngenggoni
o kediaman = omah, griya
* dian = tèplok, ublik
* diang, ber~ = garang, gegenèn
* diare = mèncrèt
* didih, men~ = umob
* didik = ajar
o mendidik = ngajari
o pendidikan = pawiyatan'
* diesel = dhisel
* diet = dhiét
* dik, adik = adhi, rayi
* dikau = kowé, panjenengan
* dikir = dikir
* dikit, sedikit = sithik, sekedhik
* diktat = dhiktat
* dikte = dhikté
o mendikte = ndhikté
* dinamit = dhinamit
* dinamo = dhinamo
* dinar = dhinar
* dines = dhines
* dinding = témbok
* dingin = adhem, anyes, asrep
o kedinginan = kadhemen
* dingklik = dhingklik
* dipan = dhipan, ambèn
* diploma = dhiploma, ijazah
* diri = awak, badan, salira
o dirinya = dhèwèké, awaké
o sendiri = dhéwé
* di sana = ing kana
o di sini = ing kéné
* doa = donga
o didoakan = didongakaké
o mendoakan = ndongakaké
o berdoa = ndonga
* dobel = dhobel, rangkep
* dobi = tukang, penatu
* dobol, bolong = bolong, bocor
* dobrak = mbobol, mbedhah
* dodol, kue - = dhodhol, jenang
* dokar = dhokar, andhong
* dokoh = liontin
* doktrin = dhoktrin
* domba = wedhus gibas
* domino = dhomino, gaplé
* dompet = dhompèt, slepèn
* donat = dhonat
* donatir = dhonatir, panderma
* dongak, men~ = ndhangak
* dongeng = dongèng
* dongkel = dhongkèl
* dongkrak = dhongkrak
* dongkol = mangkel
* donor darah = panyumbang getih
* dorong = surung
o didorong = disurung
o mendorong = nyurung
* dos, kardos = dhus, kardhus

* dosa = dosa
* dosin = losin
* dot = dhot
* doyan = doyan, dhemen
* doyong = dhoyong, miring
* drama = lakon sedhih
* drum = tambur
* dua = loro, kalih
o jadi dua = dadi loro
o berduaan = sarimbit
o dua belas = rolas, kalih welas
* dua puluh = rongpuluh, kalih dasa
o dua puluh lima = selawé, selangkung
* dubur = silit, dhubur
* duel, tanding = gelut, tandhing
* duda = dhudha
* duduk = lungguh, lenggah, pinarak
* duga = kira, duga, nyana
o menduga = ngira, nduga
o diduga = dikira
* dugal = ndugal
* duha = duha
* duhur = lohor, dhuhur
* duit, uang = dhuwit, arta
* duka cita = susah, sungkawa
* dukuh = dhukuh, désa
* dukun = dhukun
o dukun beranak = dhukun bayi, praji[4]
* dukung, men~ = sokong, bantu
* dul, dahulu = biyèn, dhisik
o didahului = didhisiki
o mendhului = ndhisiki
* dungu = goblok, bodho
* dunia = donya, jagad
o sedunia = sedonya, sejagad
* dupa = menyan, dupa
o pedupan = padupan
* durhaka = duraka
* durat = mutiara
* duri =eri
o berduri = ana eriné
* durian = durèn
* durjana = jahat
* dusta = ngapusi, goroh
o berdusta = ngapusi
* dusun = désa, kampung
o pedusunan = padésan
* duta = dhuta, utusan
o kedutaan = kedhutaan
* duyun, ber~~ = gerombol, ndlidir
* duyung, ikan duyung = duyung

E

* ebi = èbi
* eceran = ècèran, kètèngan
o mengecer = ngècèr, ngètèng
* edan, gila = gendheng, édan
* edar = ubeng, ider
o mengedarkan = ngubengaké
o mengedari = ngubengi, ngiteri
o beredar = mubeng, ngalih-ngalih
o peredaran = mubengé
* edisi, terbitan = weton,
* edit, mengedit = mranata
* egrang = ègrang
* eja, mengeja = èja, ngèja
* ejan, mengejan = eden, ngeden
* ejek, mengejek = écé, ngécé
* ekonomis = gemi, ora boros
* ekor = buntut
o berekor = ana buntuté
o mengekor = ngetutaké, ngeloni
* eksamen = ujian, pandadaran
* eksem = èksém
* eksperimen = pacoban, jajalan
* ekspedisi = pangiriman barang
* eksposisi = pamèran
* ekspres = cepet, banter
* ekstra = èkstra, tambahan
* ekuator = katulistiwa
* elak, mengelak = éndha, ngéndhani
* elang = wulung, alap-alap
* elok = apik, èdipeni, saé
* elon, ngeloni = mihak, ngéloni

* elus, mengelus = elus, ngelus
o dielus-elus = dielus-elus
* emak, ibu = embok, biyung
* emas, mas = emas, jené, kencana
* embah = simbah, eyang
* embak, mbakyu = mbak, mbakyu
* embel-embel = èmbèl-èmbèl
* ember = èmbèr
* embun = mbun
* emis, pengemis = wong ngemis, kéré
* emong, ngemong = emong, momong
* emosi = émosi, pangrasa
* empal = empal
* empang, kolam = blumbang
* empas, hempas = sebrat, kipat
o dihempaskan = dikipataké
o menghempaskan = ngipataké
* empat = papat, sekawan
o empat belas = patbelas, sekawan welas
o empat puluh = patang puluh, sekawan dasa
o berempat = wong papat
o perempatan = prapatan
o seperempat = seprapat, sapro sekawan
* empedu = peru
* empela = rempela
* empelas = amplas, amril
* emper = èmpèr, tritisan
* emping = emping
* empuk = empuk
* empulur = gabus
* enak = énak, sedhep, eco
o seenaknya = sak énaké
o mengenakkan = ngepénakaké
o keenakan = kesenengen
* enam = enem
o berenam = jumlahé enem
o enam belas = nembelas
o enam puluh = sewidak

* enau = enau
* encer = cuwèr
* encok = éncok, rématik
* endap(an) = enep, enepan
o mengendapkan = menepaké
* endap, mengendap = ndingkik
* engah, terengah = krenggosan
* enggan = wegah, éwuh
* engkau = kowé, penjenengan
* engkol = éngkol
* engkong = embah, éyang
* engsel = èngsèl
* enom = enom, anom
* entah = embuh, duka
* entar, sebentar = mengko, mangké
* entas, mengentas = ngentas
* enteng = ènthèng, rèmèh
* enyah = lunga, minggat
o mengenyahkan = nundhung, nggusah
* eram = angrem
o mengerami = ngangremi
* erang, mengerami = ngangremi
* erang, meng~ = sambat, ngirih
* erat, ketat = kenceng
* ereksi = ngaceng
* eret, seret = gèrèt
* ercis = kacang kapri
* eru = cemara
* es = ès
* esa, tunggal = èsa, tunggal
* esah, sah = sah, absah
* esok = sésuk, mbénjing
o keesokannya = ésuké
* etika = subasita
* eyel, mengeyel = ngèyèl

F

* faedah : guna, piguna
* faham : faham, paham
* fajar : bang-bang wétan
* fakir muskin : fakir-miskin
* fakta : fakta, kanyatan
* faktur : paktur
* fakultas : fakultas
* famili : pamili, Kulawarga
* fana : ora langgeng
* fanatik : panatik
* faraj, farji : parji, gawuk, turuk
* farak : béda, séjé, Bènten
* fardu, wajib : wajib, kudu, Kedah
* farmasi : farmasi
* fasih : fasih, apal
* fasilitas : kalonggaran
* fatihah : patèkah
* fatwa : patwa, naséhat
* feodal : pèodal
* fertil : subur
* film : filem, pèlem
* filsafat : palsapah
* filter : saringan
* finis : finis, pungkasan
* firasat : firasat, glagat
* firdaus : suwarga, firdaus
* firman : firman, sabda
* fisik : wadhag, jasmani
* fitnah : pitenah, Cidra
* formal : resmi, formal
* formulir : formulir, blangko
* foto : potrèt
* foya-foya : royal
* frustasi : kuciwa
* fulus : dhuwit, Arta
* fungsi : kalungguhan
o berfungsi : migunani